हाम्रा पुस्ताका रोमाञ्चक स्मरणहरू

संकलन: दामोदर पंगेनी

हामी नेपालीहरूको जीवनशैली तिब्र रूपमा बदलिँदो छ। कृषिमा आधारित जीवनपद्धति छाड्दै जानुपर्ने बाध्यता र रेमिट्यान्स मार्फत संसारका विज्ञान र प्रविधिको प्रसार तथा खर्च गर्न सक्ने शक्तिमा भएको बृद्धिले हिजोको हाम्रो जीवनशैली दिनानुदिन परिवर्तन भइरहेको छ। चाडपर्व आउँदाको खुसीयाली बीचमा हामी हिजो कसरी बाँच्थ्यौं र अहिले हामी कसरी जिन्दगी बिताइरहेका छौं भन्ने हेर्दा धेरै पक्षमा परिवर्तन भएको पाउँछौं। हिजोका प्रचलन, अभ्यास, विश्वास आज फेरिएका, परिमार्जित र परिस्कृत भएको देखिन्छ। नयाँ अभ्यास, प्रचलन र जीवनशैली अवलम्बन गरिरहँदा हाम्रो हिजोको दिन सम्झन यो सामाग्री तयार गरिएको हो। 

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले साइकल कैँची, डण्डी र गद्दी गरेर ३ चरणमा सिक्यौं। 

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले १ घरकाले फोटो खिचाउने बेलामा टोलभरीकाले रमाइलो गर्‍यौं।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले फोटो खिचिसकेपछि कस्तो आएछ फोटो भनि हेर्न १-२ हप्ता पर्खियौं। अहिले हातहातमा क्यामराले एउटै पोजलाई १० क्लिक गर्न पाईएको छ।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले फुसको घर, जस्ताको घर, आरसिसी घरको अनुभव पायौं। फुसको घर चुहिदा विस्तरा साघुँर्‍याउँदै गुडुल्की परेर सुत्ने अनुभव सगाल्यौं।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले माटोको घरभित्र बसेर पंचतन्त्रको कथा सुन्यौं । बुवा-आमाको काखमा भजन सुन्दै निदायौं । जमीनमा पलेटी मार्दै बसेर खाना खायौं । प्लेटमा खन्याएर चिया पियौं ।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले बाल्यकालमा टोल छिमेकका साथीहरू जम्मा भएर नजिकैको मैदानमा पुगेर परम्परागत खेल, डन्डी-बियो, लुकामारी, कपर्दी, डोरी नाघ्ने, चुङ्गी, गुच्छा जस्ता दुर्लभ कुराहरू खेल्यौं । ती खेलहरू सँगसँगै अहिलेका अनलाइन गेम समेत खेल्न पाइएको छ।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले टुकि बालेर, लालटेन बालेर र चिम बालेर पढ्यौं, लेख्यौं। कसै-कसैले मैनटोल पनि बाल्यौं । 

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले हाटबजारमा पाइने बाह्रखरी किनेर अक्षर चिन्यौं, नागराजका कमिक्सहरु र उपन्यास समेत हाटबजारबाट किनेर पढ्यौं ।
- हामी त्यो  पुस्ता  हौं, जसले पत्रमित्रता मार्फत  साथी बनाउन देशै भरीका साथीहरू सँग पत्र लेख्ने काम गर्‍यौं । जुकरवर्गले फेसबुक नबनाउँदा सम्म पत्रमार्फत मित्रता गरेका हामी अहिले फेसबुक र अन्य विविध एप मार्फत जोडिएका छौं। 
- हामी त्यो पुस्ता हौं, जस्ले कपालमा तोरिको तेल घसेर स्कुल गयौं, विवाह तथा भोजभतेरमा पुग्यौं । 

- हामी त्यो पुस्ता हौं जसले टपरी र केराको पातमा पार्टी खायौं । 

- हामी त्यो पुस्ता हौं जसले माटो र  पिनाले नुहायौं ।
- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले मसी भर्ने भरुवा कलमले लेख्यौं। फ्लेम पेनमा मसी भर्दा आफ्नो कापी किताब र कपडामा मसी पोखेर कालो निलो बनायौं ।
- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले चेलपार्क मसीले लेख्यौं।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले सिनेमाको पोस्टर हेरेको बेलामा सिनेमा हेरेर आएको साथीले दिएको गफ सुनेर पुरै सिनेमा हेरेको  महसुस गर्‍यौं।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले विद्यालयमा शिक्षकले भक्कु कुटाइ गरेको, मुर्गा बनाएको देख्यौं र खायौं/ बन्यौं ।
- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले खेल्दा-खेल्दै टोलका अग्रजहरुलाई टाढाबाट देखेपछि  भाग्दै दौडिदै घर आउने गर्थ्यौं।
- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले गुडको चिया पिएको छ । रोटिमा खुदो दलेर खाएको छ । चिउरीको बोटमा चढेर टन्न होइन्जेल चिउरी खाएको छ ।
- हामी त्यो अन्तिम पुस्ता हौं, जसले सज्जिवन, नीम, अपामार्गको डाँठ भाचेर दात माझ्यौं । डावरको रातो धुलो र कोलगेटको सेतो पाउडर हुँदै अहिले विभिन्न कम्पनीका पेस्टहरु समेत अनुभव गर्‍यौं ।
- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले जुनेली रातमा पुरै परिवार संगै बसेर रेडियोमा BBC सुन्यौं । घटना र बिचार सुन्यौं । 

- हामी त्यो पुस्ता हौं जसले गाउँमा २-४ घरमा हुने टेलिभिजनमा शनिबार दिउँसो आउने फिलिम (सिनेमा) टोलभरिका जम्मा भएर मिनि हल बनाएर हेर्‍यौं । समूहमा बसेर "महाभारत" "रामायण" "चन्द्राकान्ता"  हुँदै "गितान्जली" तथा "देवि" सिरियल अनि शुक्रबार राती दुरदर्शनमा फिलिम हेर्‍यौं।

-हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले भिसिआर प्रविधिबाट दशैंमा गाउँभरीका मन्दिरमा जम्मा भएर धार्मिक फिलिम हेर्‍यौं। सिडी प्लेयर र डिभिडी भाडामा ल्याएर सिनेमा हेर्‍यौं। भिसिआर, सिडी, डिभिडी, ब्लूरे, हुँदै यूट्युब र टेलिग्रामको अनुभव लिने यही पुस्ता हो।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले बर्षातमा धान रोपिसकेपछि हिलोले खाएका खुट्टा सुकाउन चिसो भूस बालेर धुँवा ताप्यौं।

- हामी नै त्यो पुस्ता हौं, जो गर्मी महिनामा साझ पर्ने बित्तिकै छतमा पानी हालेर चिस्याएपछी गुन्द्री र तन्ना बिछ्याएर सुत्यौं । अधिक गर्मी हुँदा एउटा स्टेन्ड फेन चारैतिर घुम्ने बनाएर सबैलाई बराबर हावा बाडेर पनि सुत्यौं । बिहान घाम झुल्किसकेपछी पनि एकछिन अल्छी गरेर मीठो निन्द्रा सुतिरह्यौं ।
- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले रातबिरात मकैको खोइला, चप्पल, सल्लाको काठ जस्ता कुराहरूको राको बालेर कोसौं दुर टाढासम्म पैदल हिड्यौं । हिड्दाहिड्दै जस्को घर नजिक पुग्दा थाकेर लखतरान भयौं उसैको घरमा बास मागेर बस्यौं । मोहि र मकै खाएर पेट भर्यौं अनि पिंढिं तथा आगनमा मस्त सुत्यौं।
- हामी त्यो अन्तिम पुस्ता हौ जसले बारीमा फलेका काक्रा अमिला, अमला बाँडेर खायौं।

- हामी त्यो पुस्ता हौ जस्ले स्कूलमा जादा नुन, चिनी चुकको नास्ता खाने। 

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले स्कूल हुँदा आफ्ना दाजुभाइ दिदी बैनी संग बोल्दा जिस्काएर मार्न खोज्ने ।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले कक्षामा पढिरहेका साथीलाई काउसो लगाएर बेहाल पार्ने ।

- हामी त्यो पुस्ता हौं जसले धारा, पँधेराबाट पानी बोकेर खाएको छ।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, आफुलाई जुन  साथीसँग रिस उठेको छ उसको अर्को कुनै व्यक्तिसंग नाम जोडेर व्ल्याक बोर्ड र केतुकीको पातमा नाम लेख्दिने, बिचरा उसलाई पत्तो पनि हुदैन कठै किन जोडे भन्ने।

- हामी त्यो  पुस्ता हौं, जसले सरले पढाउन ल्याएका चक चोरेर राख्ने अनि बाटोका ढुंगामा लेख्दै घर पुग्ने।

- हामी त्यै पुस्ता हौं, रातीमा फोर्साको सीठाको राँको बालेर तीजका गीत भजन मा नाच्न पुग्ने।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले बिहान भटौरा, मटर खान पायो र हाटबजारमा जुलेबी(जेरी) खान पाए धेरै खुसी हुने।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जो आफ्नै कक्षाका केटा केटी साथी पनि नबोल्ले।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जो घण्टौं हिडेर मेला हेर्न जान्थ्यो।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले गाउँभरीका जम्मा भएर गाईभैसी चराउन जान्थ्यौं।

- हामी त्यो पुस्ता हो, जसले झुम्राको फुटबल खेलिन्थ्यो।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले थोरै थोरै उठाएको पैसाले किनेको फुटबल फुटेपछि ब्लाडर हालेर खेल्न सकिने सम्म खेलिन्थ्यो। 

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले खाली खुट्टा गिट्टी बालुवा भएको फिल्डमा फुटबल खेलिन्थ्यो।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले रोटीमा चिनी हालेर बेरेर खाइन्थ्यो।

- हामी त्यो पुस्ता हौं, जसले बिहानको भात साँझ स्कुलबाट फर्केपछि र साँझको भात बिहान भुटेर खाइन्थ्यो।

- हामी त्यो पुस्ता हो, जसले कुँडेको कुरौनी र घ्यू तताउँदाको बिलौनी खुब मीठो मानेर खाइन्थ्यो।

यहाँ भएका सबै अनुभव मेरो मात्र नभएर विभिन्न मित्रहरू सँग कुराकानी गर्दा, सामाजिक संजालमा ब्यक्त अभिव्यक्तिहरू समेटेर बनाइएको हो। त्यसकारण यसलाई म लेखन नभनेर संकलन भनेको छु। पक्कै पनि यी मात्र अनुभव होइनन् धेरै मौलिक र फरक अनुभव हामीले गरेका हुन सक्छौं त्यसलाई कमेन्टमा थपिदिनु भयो भने म अद्यावधिक गर्न समर्थ हुन्थें।